دکتر راحله روح الله نژاد | بهترین متخصص زنان و زایمان در اصفهان | سزارین | زایمان طبیعی
وقتی زوجی برای مدت طولانی تلاش می‌کنند صاحب فرزند شوند اما نتیجه‌ای نمی‌گیرند، احتمالاً با روش‌های کمکی باروری آشنا می‌شوند. از جمله رایج‌ترین و پرکاربردترین این روش‌ها، دو مورد هستند: IUI و IVF. انتخاب بین این دو روش می‌تواند برای بسیاری از زوج‌ها چالش‌برانگیز باشد. در چنین شرایطی، دانستن تفاوت IUI و IVF برای درمان ناباروری زوجین اهمیت زیادی دارد.
در این مقاله به‌زبان ساده و قابل فهم برای مخاطب عمومی، با نگاهی تخصصی و علمی به بررسی کامل تفاوت‌ها، شباهت‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و شرایط هر روش می‌پردازیم تا شما بتوانید با اطلاعات دقیق‌تر، تصمیم درست‌تری بگیرید.
IUI چیست و چگونه انجام می‌شود؟
IUI یا تلقیح داخل رحمی، روشی نسبتاً ساده‌تر، کم‌هزینه‌تر و غیرتهاجمی برای درمان ناباروری است. در این روش، نمونه اسپرم مرد بعد از شست‌وشو و آماده‌سازی، مستقیماً وارد رحم زن می‌شود تا احتمال رسیدن اسپرم به تخمک افزایش پیدا کند.
این روش به‌ویژه در مواردی مانند کاهش تحرک اسپرم، مشکلات دهانه رحم، یا ناباروری بدون علت مشخص کاربرد دارد. معمولاً در کنار IUI، داروهای تحریک تخمک‌گذاری هم تجویز می‌شود تا شانس موفقیت بالاتر برود.
IVF چیست و چطور عمل می‌کند؟
IVF یا لقاح خارج رحمی یک روش پیشرفته‌تر و تهاجمی‌تر است. در این فرآیند، تخمک‌ها از تخمدان زن خارج می‌شوند و در محیط آزمایشگاه با اسپرم مرد لقاح پیدا می‌کنند. جنین حاصل از این لقاح، پس از چند روز رشد در شرایط کنترل‌شده، به رحم زن منتقل می‌شود.
IVF برای موارد پیچیده‌تر ناباروری مناسب است؛ مثل انسداد لوله‌های فالوپ، مشکلات شدید اسپرم، اندومتریوز یا شکست مکرر در روش‌های دیگر. با اینکه این روش پرهزینه‌تر است، اما نرخ موفقیت بالاتری دارد، به‌خصوص در زوج‌های با سابقه ناباروری طولانی.
تفاوت IUI و IVF برای درمان ناباروری زوجین دقیقاً در چیست؟
پاسخ به این سؤال فقط در سطح فنی و آزمایشگاهی نیست، بلکه در تصمیم‌گیری‌های روانی، مالی، جسمی و زمانی هم معنا پیدا می‌کند.
از نظر تکنیکی، در IUI لقاح داخل بدن زن انجام می‌شود، در حالی‌که در IVF لقاح خارج از بدن صورت می‌گیرد و سپس جنین به رحم برگردانده می‌شود. این یکی از مهم‌ترین نقاط تفاوت است.
در IUI نیاز به تحریک تخمک‌گذاری کمتر است و نیازی به برداشت تخمک از بدن وجود ندارد. در مقابل، در IVF برداشت تخمک با سوزن و تحت بی‌حسی یا بیهوشی انجام می‌شود و فرآیند فنی‌تری دارد.
از نظر هزینه، IUI معمولاً بسیار ارزان‌تر از IVF است و نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد. اما شانس موفقیت آن هم کمتر است، به‌ویژه اگر سن زن بالا باشد یا مشکل ناباروری شدید باشد.
در IVF، این امکان وجود دارد که چند جنین هم‌زمان منتقل شوند یا جنین فریز شود، که به شانس بارداری در آینده کمک می‌کند. اما در IUI چنین گزینه‌هایی وجود ندارد.
از چه زمانی باید به سمت IVF رفت؟
بسیاری از زوج‌ها در ابتدا با IUI شروع می‌کنند، چون ساده‌تر است. اما اگر بعد از چند بار انجام IUI نتیجه حاصل نشود، یا شرایط فیزیکی و پزشکی زوجین مناسب نباشد، پزشک پیشنهاد می‌دهد که به سراغ IVF بروند.
زنانی که سن بالاتر از ۳۵ سال دارند، یا دچار کاهش ذخیره تخمدانی هستند، یا چند بار سقط یا شکست در بارداری داشته‌اند، بهتر است زودتر به سمت IVF بروند. همچنین در مردانی که تعداد اسپرم یا کیفیت آن خیلی پایین است، IVF گزینه مؤثرتری است.
بنابراین برای پاسخ درست به این سؤال که تفاوت IUI و IVF برای درمان ناباروری زوجین در چیست، باید شرایط هر زوج را به‌صورت اختصاصی در نظر گرفت.
عوارض و دغدغه‌های ذهنی زوجین
یکی از دغدغه‌های مهم، عوارض هر روش است. در IUI معمولاً عوارض خیلی کمی وجود دارد و بیشتر مربوط به تحریک تخمک‌گذاری است. اما در IVF، به دلیل مصرف داروهای قوی‌تر و برداشت تخمک، احتمال درد، نفخ، خونریزی خفیف یا سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان وجود دارد.
از لحاظ روانی هم IVF فشار بیشتری دارد، چون زمان‌برتر و پیچیده‌تر است. اما امید به موفقیت در آن بالاتر است. اینجاست که مشاوره روان‌شناختی نقش مهمی در کنار روند درمانی ایفا می‌کند.
آیا می‌توان از ابتدا سراغ IVF رفت؟
بله، در بعضی شرایط پزشک تشخیص می‌دهد که IUI اتلاف وقت است و بهتر است مستقیماً IVF انجام شود. این تصمیم معمولاً بر پایه سن، علت ناباروری، سابقه پزشکی، و ترجیح زوجین گرفته می‌شود. هزینه بالای IVF شاید یک مانع باشد، اما در مواردی که زمان حیاتی است، مثل زنانی با ذخیره تخمدانی پایین، انتخاب اول می‌شود.
جمع‌بندی
تفاوت IUI و IVF برای درمان ناباروری زوجین فقط در نحوه انجام آن‌ها نیست، بلکه در فلسفه درمان، زمان، هزینه، درصد موفقیت و میزان دخالت تکنولوژی هم تفاوت‌های زیادی وجود دارد. انتخاب روش مناسب باید با مشورت دقیق پزشک، بررسی شرایط فردی، و در نظر گرفتن جنبه‌های جسمی و روحی انجام شود.
هیچ روش واحدی برای همه مناسب نیست؛ اما خبر خوب این است که علم پزشکی امروز راه‌حل‌های متنوعی برای کمک به زوج‌هایی که آرزوی پدر و مادر شدن دارند، فراهم کرده است.
